Het paasei van het jaar, de massa en de schoonheid

 

Het idee om iemand tot Paasei Van Het Jaar te benoemen sloeg meteen aan in de gemeente Kronkeldijken. Wie de bevolking verlost van maatschappelijk knellende vormen en gedachten krijgt de titel voor het leven. Een manshoog exemplaar met zijn of haar portret erop wordt op een voetstuk in het centrum van zijn woonplaats gezet. Met een lezing tijdens een koffiemaaltijd rond het gedenkteken wordt de benoeming gevierd.

Dit jaar is de plaatselijke boekenschrijver het haasje. Zijn vlugschrift over de vloeibaarheid van lokale gender- en seksualiteitstructuren sprak vrijwel iedereen zo aan dat de verkiezing hem niet had kunnen ontgaan. Speciaal voor deze gelegenheid heeft hij zich verkleed als oude vrouw en spitst hij zijn lezing toe op de omgang met het onderscheid in mannelijkheid en vrouwelijkheid.

 

 

Hij begint met de verdinglijking van dat onderscheid en grijpt daarbij terug op het verre marxistische verleden van het ooit donkerrode dorp aan de ooit breed stromende rivier De Heel. Het onderscheid in mannelijkheid en vrouwelijkheid is ontstaan onder bepaalde historische omstandigheden, luidt zijn eerste stelling. “In de 19e eeuw kende onze kapitalistische maatschappij wel ‘manmoedigheid’, maar die sociale vondst legde exclusief de nadruk op het bezit van een stevig, star en stroef karakter om als mannen deel te nemen aan het productieproces en de reproductie van de arbeidersklasse.”

Het hedendaagse onderscheid in mannelijkheid en vrouwelijkheid betreft de gehele bevolking en zou volgens hem het meest zichtbaar zijn in het dagelijks gedrag en de dagelijkse kleding. Hij wijt dat aan het moderne kapitalisme met in haar kern de splijtende zucht naar opzichtige consumptie en een even opzichtig geuitte begeerte die die consumptie moet prikkelen. Het kapitalisme misvormt menselijke verhoudingen tot verhoudingen met en tussen dingen, luidt zijn laatste inleidende stelling.

Dan brandt hij los. “Ook onze seksualiteit is in het kapitalisme verdinglijkt en nu zitten we in onze gemeente met een rigide scheiding tussen homoseksualiteit en heteroseksualiteit. Zonder dat we het bijtijds in de gaten hadden zijn we ons seksueel verlangen gaan beschouwen als lust naar mensen van een specifieke sekse. De sekse is zodoende verworden tot een ding dat we ons kunnen toeeigenen door zelf een ding te worden met een strak, gespierd of broodmager lijf tot en met de juiste kleding, taal, geur, tandpasta, haardracht, manier van lopen enz.”

“We denken dat we hierin als handelende wezens opereren, maar we laten ons al snel als voorwerp behandelen om begeerd en door de ander onderworpen te worden aan zijn of haar lusten. Onder het mom van seksuele bevrijding en sexe-emancipatie laten we ons zo ver gaand objectiveren dat we bijna permanent denken dat we bovenal man of vrouw zijn, homo of hetero enz. In plaats van een grotere speelruimte voor andere gedachten, gevoelens en gedragspatronen heeft de voor consumptie geprepareerde kapitalistische hokjesgeest een vast assortiment vlees gemaakt van de vloeibare toestand, waarin  onze sekse-bepaling en seksualiteit verkeerde toen we van de nieuwe vrijheid proefden.”

 

 

“Wie en wat we zijn is geheel ingevlochten in een web van opvattingen en optredens die slechts leiden tot steeds meer sociale categorieën. We hangen in onze gemeenschap alleen nog sociaal samen als een geheel aan cocons, waarin we mooi zijn voor die ander die in de massa je opmerkt als zijn of haar verwante qua zogenaamde geaardheid of eigen identiteit. Laten we met deze Pasen onszelf verlossen van al die cocons door massaal als verrassingseieren ons aan de ander te vertonen. Hoe kan dat beter dan door te kiezen voor de rol van de oude vrouw, die haar jongenskop boven water heeft weten te houden tijdens de bevriezing van de massa als een ongeordende verzameling autonoom handelende wezens.”

Hij kijkt aan het slot van zijn lezing op als een grootmoeder die haar testament heeft voorgelezen en voegt zijn gehoor toe dat Kronkeldijken deze culturele eisprong als eerste gemeente in Nederland kan maken door de verdinglijking massaal het hoofd te bieden. Deftig sluit hij zijn verhaal af met de woorden dat we politiek, economisch en ideologisch tegelijk de vergrijzing ermee oplossen. “Door de uiterlijke veroudering zijn we bevrijd van het juk van de leeftijdscategorieën. Door de verstrekking van schoonheidsbehandelingen van overheidswege heeft iedereen evenredig toegang tot het ideale gezicht. Door de bevordering van diversiteit in onze sociale en seksuele contacten en relaties maken we alle gender- en seksualiteitstructuren vloeibaar als water.”

 

 

 

 

Massa en kunst

De kunstroute in Leiden wordt bevolkt door de massa. Het politiek zo gewenste brede publiek schuifelt routineus langs alle uitgestalde waar. Mijn tafeltje bevindt zich op de derde verdieping van Haagweg 4. In het grafisch atelier dat dreigt te verdwijnen. Leiden vindt dat je commercieel onderneemt als je een atelier van de gemeente huurt. De huren gaan daarom met bijna 250% omhoog.
 
Om de massa van dienst te zijn, heb ik hun verguisde idool vooraan gezet. Zijn litteken, een gemanipuleerd neusje in een als travestiet opgemaakt gelaat, heb ik zo min mogelijk benadrukt. BEHIND MICHAELS FLY straalt de bezoekers bij de ingang al tegemoet. 

In het “kunstcentrum Haagweg 4” kan men bijna eenderde van alle deelnemende kunstenaars ontmoeten. Het oude gebouw biedt onderdak aan meer dan 40 collega’s. Voor mij is de plek bijzonder. In de jaren zestig gaf ik er sexuele voorlichting. Voor een zaal van zo’n honderd autistisch gedragende leerlingen en het hele katholieke lerarenkorps van de school langs de muren, hield ik ze voor dat je van sexualiteit vooral moet genieten. Gekleed in een jurk van de oma van een vriendin, die ik met een 15 cm brede riem dicht had gesnoerd, hield ik de aandacht tot het einde toe vast. De beeldende kunst die ik erbij haalde, maakte toen nog de tongen los van de pubers die nooit zo over het onderwerp gehoord hadden. Vooral het verhaal van de roos van vlees van Jan Wolkers vonden ze spannend.

Ik denk daaraan als het bezoek binnen begint te druppelen. Wat had het niet open kunnen maken als ik toen de foto van Slager Jan Schaaper kende, die Jan’s beeldspraak plastisch totaal verkeerd begrepen had weergegeven met een roos van sucadelappen of karbonades.

De kans dat men mijn tafeltje aandoet, is statistisch vrij groot met zo’n aandeel van het gebouw in de kunstroute. Op 4 panelen heb ik het mooiste plaatwerk van mijn piepjonge bedrijf ARTaaa gehangen en toegelicht. Mijn ART AFTER ALL ART LOVER tegenover mijn laatste prent over The Fly pronken als blikvangers. Op de tafel liggen 5 albums die de aandacht moeten vasthouden. Naast THE FLY kan men de albums LOVESONGS, DE VERDIERLIJKTE TIJD, DE NON, DE ORGANISATIE, DE RIVIER en DE WILDERSGROET doorbladeren. In ieder album zitten 5 platen en 5 essays, gedichten of toelichtingen.

Voor DE NON heb ik nog snel een laatste plaat gemaakt, waar ik de Helleveeghond mee introduceer. Met het idee dat dat helemaal de aandacht zal opeisen.

De massa heeft echter weinig oog voor betaalbare kunst en stiert vrijwel zonder uitzondering af op de twee grote Verweijachtig geschilderde doeken van mijn Irakeese collega. Een eeuw moderne kunst is aan hen niet besteed. Het dierentuinpubliek zweert nu eenmaal bij figuratieve kunst en smelt voor alles dat hen aan de Nachtwacht doet denken. Eenmaal voldoende “het betere werk” gevoyeerd hebbend zonder de kunstenaar zelf enige eer aan te doen werpt men nog een enkele blik op mijn werk om weer in het gebouw te verdwijnen.

Om ze langer vast te houden vraag ik de klassieke schilder mij te portretteren. Dat helpt. Echter niet echt voor mijn bedrijf. Men vindt mij mooi en zijn portret sprekend op mij lijken. Nog meer aandacht verzamelt zich om mijn buurman. Voor een tientje wil de massa al haar kinderen laten vereeuwigen. Hij doet dat graag, want hij verwacht geen kopers. Dat ziet hij aan hun schoenen.

Samen met mijn buurvrouw, een Koreaanse kunstenares die met gemengde technieken orgasmes op doeken heeft gespoten, sippen we over de aapjeskijkers, die voor een vlooienmarktprijs best wel hun smoeltjes willen laten vastleggen. Ze koopt een plaat van mij. Ik ruil mijn album THE FLY voor het portret en andere albums voor een ets, een litho en een tekening. Zo kom ik toch thuis met meer dan waar ik mee vertrokken ben. Met voldoende response dat mijn werk door collega’s wel wordt gewaardeerd. Met het idee dat van de twintig bezoekers die mijn visitekaartje hebben meegenomen er toch 1 wel contact met me zal opnemen. En bedenk ik me dat het nu echt tijd wordt De Bezige Bij blij te maken met de mogelijkheid om bijvoorbeeld THE FLY uit te geven.

PS
Dit is mijn laatste blog hier.