Toe aan een jaar van de waaaaaaarheid

Einde verhaal?

De donkere jaren van de 20e eeuw

 
GIOMEM 6 
 
De vier zwarte jaren in Sirius levensloop, van 1965 tot 1969, krijgt hij nooit meer scherp op zijn netvlies. In die periode verkeert hij in twee volkomen gescheiden werelden, waarin hij twee door elkaar heen lopende crises meemaakt. Een geloofscrisis en een identiteitscrisis, zoals Marga Klompé die rond haar twintigste moet hebben doorgemaakt. Toen zij scheikunde in Utrecht studeerde en met haar kandidaats op zak tevens les ging geven aan de plaatselijke MMS.

Ook zij is opgevoed in een christelijk geloof dat verdedigd moest worden tegen de toenemende twijfel aan God en de daarmee gepaard gaande secularisatie van je diepste overtuigingen. Door de nieuwe inzichten die ze buiten het gezin opdeed sloeg de twijfel ook bij haar toe. De onbegrepen God die moet lijden voor de mensheid en het lijden van de mens aan onbegrip van de kant van die God botsten ook in haar ziel op elkaar. Zij leefde een aantal jaren buiten de kerk, zoals Sirius na zijn 14e in de kerk afwezig was. Marga kwam diepgelovig uit de crisis, van mystiek doordrenkt. Sirius kwam zonder kerk eruit en met een onstuitbare drang, als het niet anders kan, een eigen religie te ontwikkelen.

Vandaar dat hij op zijn 20e een nieuwjaarswens van haar krijgt, waarin zij haar foto heeft laten verwerken en hem met een mystiek aforisme een hart onder de riem wil steken. Iets is me dierbaarder dan een offer, schoner dan de hand die het ontvangt, staat dwars door slapende of geslachte lammeren of schapen of geiten heen geschreven. Tussen en half over de twee afwezige schapen in het midden van de kaart, heeft zij haar foto geplakt waarop zij zo’n 20 á 25 jaar was; schat Sirius. Ze lijkt sprekend op zijn moeder, toen ze 28 was en voor één dag in haar leven haar kapsel meer volume had gegeven.

In een krabbeltje op de achterkant laat ze weten nog altijd in zijn visie op de veranderingen in de samenleving geïnteresseerd te zijn, maar dat ze het geheel aan Sirius overlaat om op haar vraag in te gaan. De overeenkomst van haar wenskaart en de rouw om zijn vader, die in 1969 overleed en met de tekst Zie het Lam Gods in Delft begraven ligt, valt hem deste te rauwer op zijn maag, nu blijkt dat hij toch met haar gesproken heeft. De zo persoonlijk getinte boodschap doet hem in een verschrikkelijk huilen uitbarsten. Het treft hem dat zij zijn vasthouden aan iets dat ver boven hem reikt en tegelijk diep in hem rondwaart als een wees zonder huis, zo aanspreekt. Zou zij één van de heiligen zijn, die voor alle vormen van geloofsbeleving diep respect hebben en tegelijk hun geloof geheel voor zichzelf weten te houden.

De heilige Godsweters, die zich nooit als Godskenners zullen wagen aan een discussie over het geloof, zoeken geen ruimte om te getuigen of het geloof te verdedigen. Zij willen al hun tijd steken in een betere wereld. Sirius proeft onmiddelijk dat ze elkaar zoveel zouden kunnen vertellen over hoe het is om je ouders lief te hebben, hun geloof te respecteren, maar geen gehoor meer kunnen vinden voor het eigen lijden. Tegelijk is hij als de dood zo bang voor zo’n intiem gesprek, waarin hij de ander het liefst zichzelf met huid en haar aanbiedt.

Die avond fietst hij alleen naar Katwijk, waar zijn oom Wim dominee is en die, sinds oom Arend door de mand viel, op afstand voor zijn voogd speelt. Hij gaat met opzet naar zijn kerk, maar een andere bonder preekt er en hij houdt het er niet langer dan 5 minuten uit. Op de boulevard staart hij naar de Noordzee, waarover Marga na haar overlijden in 1986 uitgestrooid zal worden na een rouwbijeenkomst waar zij verboden heeft om over haar persoon te spreken. Iets is me dierbaarder dan een offer, schoner dan de hand die het ontvangt. Het bijgedragen hebben aan een land, een volk en een maatschappij was haar doel. Zoals een werkbij zich geheel op kan offeren, met huid en haar, voor het voortbestaan van de soort en daarbij niets met dat offeren zelf heeft, maar juist alles met het voortbestaan van de mensheid.

Dat Marga de mensheid van dienst is geweest, dat staat voor Sirius vaster dan de bron van haar en zijn geloof. Zij wist als eerste vrouwelijke minister in Nederland, de Algemene Bijstands Wet in te voeren in 1963, waar decennialang over gesteggeld was en die van levensbelang is voor de zwaksten in de samenleving zolang het systeem kapitalistisch in haar handel en wandel is. Het bijdragen aan de mensheid, een voor de samenleving gezonde afwijking van haar dominante cultuurpatroon om het exploiteren van mensen als belangrijkste bijdragen aan de maatschappij te stimuleren, ja, dat wil hij vanaf zijn 20e wel iedere dag. Met Marga’s kaart in zijn hand mijmert hij over het ontwerp van een overeenkomstig bankbiljet voor De Eindtijd van het kapitalisme.